آموزش نشانه( اِ ِـه ه ) با شعر
اِنسان دِرَخت
کوسه
اِ اول ِوسط ـه آخر چسبان ه آخرتنها
ماچهار تا اِهستیم
کنار هم نشستیم
به من میگن اِ اول
اِ اول است همیشه
به غیر از این نمیشه
ِوسط خوب می داند
زیر شکل ها می ماند
ـه چسبان است در آخر
دوست است با غیر آخر
آمده است در خانه
در آخر برنامه
ه آخر دائم تنهاست
دائم با یک شکلی هاست
دلبندم متن زیر را خوب و با دقت بخوان و بعد نوشتن کلمات جدید را تمرین کن .
اَز اِمروز دَبِستان ِ ما باز اَست . نام ِ دَبِستانِ ما ، دَبِستانِ آزادی اَست . اِمروز رانَنده مَن را به مَدرِسه رِساند.
دَر مَدرِسه دوستانَم را دیدَم . سِتاره به مَن سه سیب داد. نِدا به مَن بَسته ای مِداد ِ سَبز داد.
اِمروز سیما دَر مَدرِسه نَبود. او دَر بیمارِستان بَستَری اَست .
اِمام - مِداد - دانه - نامه - ساده - نَرده - مَدرِسه - اِداره - اِدامه - اِراده - اِسم - اِنسان - اِمداد -= آماده -
آزاده - سِتاره - سِمنان - دَبِستان - زِمِستان - تابِستان - بیمارستان - سِتَم - سینه - سه - به - سَبزه -
زَرده - دوده - تیره - تازه - روزه - روزنامه - مَدینه - مِس - ماسه - مِتر - بَسته - دَسته - تَرانه - رانَنده -
رَزمَنده - نِدا نادِر - زِندانی - آسوده - داده - دیده - زَده - آمَده - ایستاده - تَرسیده - بوده - بَسته ای -
نامه ای - تَرانه ای - دَسته ای - دیده ای - آماده ای - سِتاره ای - ایران ِ ما - سَبَدِ توت - مِدادِ اَمین -
آسمان ِ اَبری - نَم نَم ِ باران - اِنسانِ آزاده - دَر ِ بَسته - زِمِستان ِ سَرد - آبِ تیره - داس ِ تیز - دود ِ بَد بو -
مَرد ِ نیرومَند - زَن ِ دانا - دَست ِ تَمیز - داستان ِ سارا - دوستان ِ سِتاره - اِسم ِ مَن - سَرباز ِ تیر اَنداز -
بَدَن ِ اَمیر .
اِ ربط
نوشتن ( -ِ )ربط یا نشانه ی اضافی( ترکیبی یا وصفی) به صورت(ﻪ - ه):
اکثر دانش آموزان نه تنها در کلاس اوّل بلکه پایه های بالاتر نیز (-ِ )نشانه ی اضافه را به صورت(ﻪ - ه)می گذارند. (-ِ)اضافه نشانه ای است که در زیر حرف آخر اسم جهت ربط یااضافه نمودن اسم به اسم یا صفت بعدی گذاشته می شود وجزءاصلی کلمه نیست (ترکیب مضاف ومضاف الیه- موصوف وصفت) .در صورتی که مصوت « ﻪ - ه » در پایان کلمات جزء اصلی کلمه است وبا حذف آن کلمه آسیب می بیندو شکل ومعنای خود راازدست می دهد.برای دانش آموزان توضیح دهید( ﻪ آخر چسبان و ه آخر تنها) صدای آخر کلمه است که اگر آن رابرداریم کلمه غلط می شود. ببینید:
دانه ← داﻨ
نَرده ← نَرد
سِتاره ← ستار
📌بنابراین توصیه می شود،در هنگام گفتن املا کلماتی که با(-ِ)ربط می آیند ؛ حتماًبا هم گفته شوند .چون اگرشما کلمه ی اوّل راگفتید وتأخیر کردید ،دانش آموزدر پایان کلمه به محض شنیدن (-ِ)آن رامی خواهدبه شکل ﻪ - ه بنویسد.
مشکلات آموزشی :
کدام ( -ِ)یا(ـه)
بسیاری از دانش آموزان در نوشتن صدای ( اِ ) در انتهای کلمه دچار مشکل می شوند یعنی واژه های( اصحاب ِ ، دیدن ِ ، سال ِ ، نام ِ ، برای ِ ، پای ِ ) را به صورت ( اصحابه ، دیدنه ، ساله ، نامه ، برایه ، پایه ) می نویسند و بر عکس واژه های ( نامه ، بنده ، خسته ، پرده ، رفته ، دانه ) را به صورت ( نامِ ، بندِ ، خستِ، پردِ ، رفتِ ، دانِ ) می نویسند .
بسیاری از آموزگاران سعی می کنند با بیان و شرح و توصیف « اِ » مالکیت،صاحبی، مضاف و مضاف الیه ، نسبت،صفت و موصوف و امثال آن ، به دانش آموزان نوشتن درست آن واژه ها را آموزش دهند . این روش ها ، دانش آموزان را ، بویژه در سالهای اول و دوم دبستان بیشتر گیج می کند . زیرا رشد ذهنی آنان هنوز به درجه ای نرسیده است که مفاهیم یاد شده را درک کنند و تفاوت آن اصطلاحات را در یابند و به هنگام نوشتن دیکته به کار برند .
تجربه های زیادی که برای رفع این اشکال صورت گرفته ، نشان داده است که روش زیر سریع تر از هر روشی ، کودکان را به درست نویسی سوق می دهد .
🔑به هرحال روشی پیشنهادی است که می‌توان به‌کار برد:
🔹ابتدا با لحنی خوب و صمیمی از کودکان می خواهیم که به ما گوش کنند . سپس بدین طریق عمل می کنیم :
بچه ها ببینید من برای شما کلماتی را نام می برم بعضی از این کلمه ها طوریست که وقتی من کلمه را بیان کردم شما منتظر کلمه ی دیگری نمی مانید مثلا می گویم ( نامه ، خامه ، خانه ، شانه ) شما متوجه می شوید اسامی چیزهایی را گفتم . اما گاهی نیز کلماتی را می گویم ولی شما منتظر می مانید که ادامه دهم . زیرا آن کلمه به تنهایی،مقصود مرا نمی رساند . مثل ( مدادِ ، قندان ،کفشِ ، دانش آموزِ ، آموزگارِ ) .
در این گونه کلمات شما منتظرید که من ادامه دهم . مثلا ( مدادِ حسن ، قندانِ سفید ، کفشِ قرمز ، دانش آموزِ خوب ،آموزگار ِکلاس اول).
🔹حالا این دو دسته کلمات را مخلوط به کارمی برم .هر وقت بعد از گفتن کلمه ام، منتظر کلمه دیگری بودید دستهایتان را بالا ببرید و اگر نیاز نبود که منتظر کلمه ی دیگری بمانید دستهایتان پایین باشد .
خوب حالا کلمات را می گوییم . آماده اید :
( کلاس ِ ، معلم ِ ، مدیر ِ، زن ِ، ساده ، مداد ِ ، خامه ، دانه ، کتاب ِ رنگ ِ ، چاله و .... )
کفشِ قرمز ، دانش آموزِ خوب ،آموزگار ِکلاس اول).
🔹بعد از یکی دو جلسه این بازی را انجام دادیم به آنها فقط یک قاعده را آموزش می دهیم . می گوییم هر وقت بعد از تلفظ کلمه شما منتظر کلمه ی دیگری بودید با این « ــِ » آن را می‌نویسیم و اگرمنتظرکلمه ی دیگری نبودید با « ه یا ـه » ،آن را بنویسید .
🔹البته می توان برای آن اسمی انتخاب کنیم . چون دو کلمه را به همدیگر ربط می دهد . آن را « ــِ » ربط می نامیم.
🔹برای به یاد سپاری بهتر ، می توان چند ترکیب را روی برگه ای‌نوشت و برای مدتی روی دیوار کلاس نصب کرد . و در هنگام گرفتن املا ، هر وقت به« ــِ » ربط رسیدیم دست را بالا ببریم .
با این روش می توان مشکل دانش آموزان را در این مورد رفع نمود و کمتر معلم خسته می شود .
منبع :1- درمان اختلالات دیکته نویسی – نوشته مصطفی تبریزی
زنبور سّرباز
ز تنها
ز شیرین زبونم یه شکل دارم مثل کمونم
شکل سرسره دارم در سر یک نقطه دارم
درهمه جا می آیم کشیده است صدایم
هستم با ر برابر ولی یک نقطه بر سر
پسرهای گلم متن زیر را خوب و با دقت بخوانید سپس نوشتن کلمات جدید را تمرین کنید.
مادَر با سوزَن دامَن می دوزَد.
زری اَنار را اَز زَمین بَر می دارَد.
اَمیر میز می سازَد .
ایران آزاد اَست . ایرانی بیدار اَست . ایران زیبا اَست .
ما ایران را دوست داریم .ایران سَر سَبز اَست .
ایرانی نیرومَند اَست . ایران آباد باد . ایران آزاد باد.
دیروز دَر تَبریز باران می بارید . تَبریز دَر ایران اَست . تَبریز تَمیز اَست . مَن تَبریز را دوست دارَم .
مادَرَم با ساناز دَر بازار بودَند. دَر بازار زَنی سَبَد می سازَد .
زَنی با سوزَن رو میزی می دوزَد . مَردی ساز می زَنَد .
مَردی سیب زَمینی را دَر ترازو می ریزَد. سَربازان نیز دَر بازار بودَند.
ساناز با مَن دوست اَست . او زیبا ساز می زَنَد .
او نَماز را دوست دارَد . او می دانَد نَماز او را اَز بَدی باز می دارَد .
ساناز زودتَر اَز مادَرَم اَز بازار آمَد . ساناز سَبزی دَر دَست دارَد .
سَرباز - سَبز - سَر سَبز - سَبزی - بازی - سوزَن - زود - زَرد - زَن - زَمین - زَبان - زیبا - زَنبور - دیروز - تَرازو - آزاد - میز - روز - راز - ریز - تیز - نیز - تَبریز - تَمیز - باز - ناز - نَماز - ساز - اَز - مَرز
پسر گلم با دقت و توجه چند بار از روی متن زیر بخوان سپس نوشتن کلمات جدید را تمرین کن .
نوری دَر آسمان بود .
آسمان آبی بود.
باد می آمَد .
نَسیم می آمَد .
برادَرَم بیمار اَست .
بَرادَرَم اَمین نام دارَد.
او در ساری بَستَری اَست . سینا با سیما دَر ساری بودَند.
سینا با اَمین دوست اَست . اَمین بیدار بود . او سینا را دید.
سیما روسری دارَد .او دَر سینی سیب با بَستنی دارَد.
بَرادَرَم سیب بَر می دارَد .سینا بَستَنی بَر می دارَد .
مَن سیب با بَستَنی بَر می دارَم .اَمیر با مَن دوست اَست .
او ایرانی اَست . ما ایران را دوست داریم . ایران آباد باد .
سیب - سینی - ایران - ایرانی - بیدار - بیداری - آبی - اَمیر - اَمین - دَبیر - اَسیر - دیر - سیر - تیر - سیم - سیمی - نَسیم - تیم - بیم - بینا - مینا - نا بینا - سینا - سیما - این - بین - مین - دین - دینی - بینی - نی نی -
سی - ساری - باری - دوری - اَبری - آبادی - بارانی - نیرو - بیرون - بیمار - بیماری - روسَری - ایمان - بَستَنی -
ایست - بیست - مینو - تَمرین - تَرتیب - دیدَنی - نورانی - دیدَم - دیدی - نیستَم - نیستی - می بینَم - می بینی - می دانَم - می دانی - بَر می داری - بَر می دارَم - ایستادَم - ایستادی - می بندَم - می بَندی - می تَرسَم -
می تَرسی - تَرسیدَم - تَرسیدی - می بارَد.
ایـ --- اول یـ --- وسط ی ---- آخر ای ----- آخر مستقل
ایـ اول یـ وسط ی آخر ای آخر مستقل
ای بچه های باهوش
به حرف ما بدین گوش
ما همگی ای هستیم
کنار هم نشستیم
به من می گن ایـ اول
نگاه کنید تو جدول
من اولم همیشه
به غیر این نمی شه
دارم با خود یک عصا
پرکارم و توانا
دستم رو خط درازه
دو نقطه ام چه نازه
هر وقت وسط یـ بیاد
هیچ می دونید کی میاد؟
اون یـ وسطیه
صداش با من یکیه
اما عصا نداره
دستش و رو خط میاره
اما دو دوست دیگر
به نام ای آخر
یکی قشنگ و نازه
با همه کس می سازه
اما این ای آخر
داره کمی دردسر
باید ه رو بیاری
کنار دستش بذاری
اون وقت با ناز و ادا
ظاهر می شه بچه ها
حالا من و شناختی
کدوم نشونه هستم؟
ای هستم و ای هستم
ای هستم و ای هستم
پسر دانا کلمات داده شده را بخوان و سپس نوشتن کلمات جدید را تمرین کن .
دَر – بَر - تَر – سَر – اَبر – رَب – سَرد – مَرد – رَد – دَرد – دَرس – بار-تار- سار – مار – رام – رَم – تور – سور – مور – دور – بور – رود
راسو – سَمور – آرام – سوسمار
آستارا – بَرابَر – بَرادَر
بَرادَرَم تَب دارَد.
او سَر دَرد دارَد.
مادَرَم بَرادَرَم را دارو داد.
مادَرَم ما را دوست دارَد .
او سارا اَست .
سارا دوستَم اَست .
او تارا اَست.
تارا با سارا دوست اَست.
او دارا اَست .
دارا بَرادَرَم اَست .
سارا دَرس دارَد .
تارا او را دَرس داد.
تارا تَرسو اَست.
سارا آرام دَر را بَست.
دارا آرام آرام آمَد.
او مادَرَم را بوس داد.
رامسَر
اَبر بود. باد بود .
مادَرَم دَر رامسَر بود.
رامسَر سَرد بود.
مادَرَم دَر سَرما آمُد.
آستارا
سارا دَر آستارا اَست.
آستارا دور اَست.
اَرَس رود، دَر آستارا اَست.
دَر اَرَس رود، آب سَرد اَست.
آموزش نشانه ر با شعر
اَبر باران زَنبور
ر
کودک خوب و نازم من سرسره می سازم
شکل سرسره دارم در سر نقطه ندارم
در همه جا می آیم کشیده است صدایم
در اول رام هستم در آخر ابر هستم
پسرم متن زیر را با صدای بلند بخوان و در دفترت نوشتن این کلمات را تمرین کن.
بابا تاب بَست .
او دَست داد.
دوستَم تاب بَست.
بابا با سام آمَد.
با سام دَست دادَم .
سام با ما دوست اَست .
او توت داد.
بابا ماست داد.
توت - تاب - دَست - دوست - ماست - اَست - بَست
مات - ماتَم - تا - تَب - تَمام - تَماس - سَمت - سوت -
تـَ - تا - تو تـ ت
توت
ﺗ غیر آخر ت آخر
ماهستیم دوبرادر
غیر آخر و آخر
دو نقطه داریم در سر
آمدیم اول تر
اول توت هستیم
در آخر سوت هستیم
من ، معـــــــــلم هستم
